نرم کننده ها برای کاهش اصطکاک، باز کردن گره موها و به حداقل رساندن موخوره و بهبود شانه پذیری استفاده می شوند. بدین ترتیب نرم کننده ها با خنثی کردن بار منفی الکتریکی فیبر مو با افزودن بارهای مثبت و با نرم کنندگی کوتیکول که آب دوستی فیبر را کاهش می دهد عمل می کنند. در این مقاله ترکیبات انواع نرم کننده را بررسی می کنیم.
ترکیبات نرم کننده ها
نرم کننده ها، حاوی مواد ضد الکتریسیته ساکن و نرم کننده هستند که به 5 گروه اصلی تقسیم می شوند:
- پلیمرها
- روغن ها
- موم ها
- اسیدهای آمینه هیدرولیز شده
- مولکول های کاتیونی
فعال ترین و مورد استفاده ترین عامل نرم کننده سیلیکون است. انواع مختلفی از سیلیکون ها با چسبندگی و شستشوی متفاوت وجود دارد. بنابراین منجر به عملکردهای متفاوتی در نرم کننده ها می شود. جهت آشنایی بیشتر با روغن های مفید و عوامل آسیب مو توصیه می شود مطلب «انواع روغن های طبیعی و درمانی برای موی سر» را مطالعه نمایید.
نرم کننده ها چطور کار می کنند
نرم کننده ایده آل قادر است آبگریزی فیبر را احیا و الکتریسیته ساکن را خنثی کند. لذا نسبت به میزان نفوذ به فیبر، نرم کننده ممکن است به سطح کوتیکول یا قسمت داخلی قشر مو برسد.
مولکول های کوچکتر می توانند به قشر میانی مو برسند و مولکول های بزرگتر روی کوتیکول اثر می گذارند. در حالی که پلی پپتیدهای با وزن مولکولی کم می توانند در مو پخش شوند. همچنین مولکول های بزرگتر می توانند در کوتیکول (به خصوص روی موهای دکلره شده) پخش شوند.
به طور مشخص انتشار بین سلولی یا انتشار از طریق نقاط غیرکراتینی بیشتر است. در حالیکه انتشار داخل سلولی نیز ممکن است رخ دهد. پلیمرهایی با وزن مولکولی بالاتر ممکن است بر روی سطح ساقه مو جذب شوند.
در حقیقت مواد کاتیونی مانند پلیمرهای کاتیونی در محصولات مو بسیار مورد استقبال و محبوب هستند. آنها می توانند به قدری برای مو مفید باشند که حذف آنها نه تنها توصیه نمی شود بلکه باعث ایجاد خشکی مو می شود.
مواد کاتیونی به دلیل نقطه ایزوالکتریک پایین مو (pH – 3.67) برای مو بسیار مفید هستند. هر ماده آرایشی با pH بالاتر بار منفی بسیاری روی سطح مو دارد. بنابراین بارهای کاتیونی (مثبت) با آن ها جذب می شود. همچنین، نیروهای واندروالس و آنتروپی برای اتصال مولکول به فیبر ضروری است. بنابراین لازم است این نیروها در برابر شستشو با آب مقاوم باشند.
همبستگی ایده آل بین پایداری قطرات روغن سیلیکون رسوب بر روی مو و اصطکاک حاصل از حمایت مو که اندازه قطرات و یکنواختی آن عوامل مهمی برای کنترل ثبات و خاصیت رسوبی محصولات مبتنی بر امولسیون مانند شامپو و نرم کننده هستند.
مولکول های کاتیونی
استفاده از ترکیبات کاتیونی در فرمولاسیون بسیاری از شامپوها با سورفکتانت های آنیونی رایج می باشد. چرا که این ترکیبات یک مجموعه کاتیونی – آنیونی را به منظور خنثی سازی بار تشکیل می دهد. در نتیجه یک ماده خنثی آبگریز، برای ترکیبات شامپو به دست می آید.
در برخی از تبلیغات شرکت ها، اطلاعاتی منتشر می شود که به مرور به باور جامعه تبدیل می شود. این که تعامل بین مواد تشکیل دهنده یک محصول مهمتر از یک ماده به تنهایی است، یکی از این باورهاست.
معمولاً زمانی فکر می کنیم یک محصول جدید منتشر شده است که در ترکیبات خود حاوی یک ماده خاص است و جادویی باشد. در صورتیکه یک محصول موهای کدر را به موهایی براق و صاف تبدیل کند بسیار خوشنود می شویم. این در حالی است که اغلب اوقات، مواد اصلی تغییر نمی کنند. در عوض، میزان ترکیبات برای تعامل در داخل فرمول شامپو یا نرم کننده تغییر می کنند. این همان چیزی است که باعث می شود محصول از نظر ما بهتر عمل کند. موهای دکلره و رنگ شده و تحت تاثیر با مواد شیمیایی میل بیشتری به مواد حالت دهنده دارند. چرا که دارای نقطه ایزوالکتریک پایین (غلظت بیشتر نقاط منفی) و متخلخل تر از موهای سالم هستند.
عملکردهای نرم کننده ها عبارتند از:
- شانه پذیری بهتر
- تقویت لایه بیرونی چربی طبیعی مو
- احیای آبگریزی
- بستن کوتیکول های مو
- به حداقل رساندن موخوره
- خنثی نمودن بار منفی
- افزایش درخشندگی
- صاف کننده و ضد گره
سیلیکون ها
سیلیکون ها پلیمرهای هیبریدی (غیر آلی)، بی اثر و مقاوم در برابر حرارت و لاستیک مانند هستند. این ماده از کوارتز کریستالی به دست می آیند. سیلیس (دی اکسید سیلیکون) رایج در سنگ و ماسه ساحلی و مواد طبیعی مشابه، ماده اولیه ای است که سیلیکون از آن تولید می شود.
به طور مشخص دایمتیکون پرمصرف ترین سیلیکون در صنعت و علم مراقبت از مو است. آنتروپی برای جذب آن به سطح مو مهم است. همچنین دایمتیکون ماده اصلی شامپوهای دو در یک می باشد.
انواع دیگری از سیلیکون نیز وجود دارد که عبارتند از:
- آمینو سیلیکون ها
- سیلوکسی سیلیکات ها
- سیلیکون های آنیونی و غیره
هر یک از انواع این سیلیکون ها، در رسوب و حلالیت در یک محیط آبی متفاوت هستند. بنابراین بر روی مو متفاوت عمل می کنند. برخی از سیلیکون ها حتی می‌توانند با انعکاس نور، درخشندگی فیبر مو را افزایش دهند. دایمتیکون دارای اثر محافظت از ساقه مو در برابر اعمال ساینده مانند براشینگ است.
نقش پلیمرها
پلیمرهای پلی سیلوکسان ممکن است فلس های کوتیکول بلند شده را دوباره به هم بچسباند و از آسیب های ناشی از گرما و حرارت جلوگیری کنند. سیلیکون‌های آمینو فانکشنال مواد کاتیونی هستند اما لزوماً از دایمتیکون برای مو مهمتر نیستند. بسته به اندازه مولکول و بار، سیستم دایمتیکون ها آبگریز هستند. بنابراین به جای قسمت خشک و آسیب دیده ی مو، روی قسمت های سالم مو و ریشه بهتر جذب می شوند. برای افزایش تاثیر دایمتیکون بر روی موهای آسیب دیده و تحت درمان با مواد شیمیایی، محصولات از عوامل پل کاتیونی استفاده می کنند. این امر باعث افزایش میل ترکیبی بین مو و سیلیکون می شود.
پلیمرهای دیگر شامل پلی پپتیدها و پروتئین ها می باشد. این پلیمرها برای مو نیز بسیار مفید هستند. آنها دارای مکان های یونی و قطبی زیادی برای پیوند هستند. همچنین ساختار آنها دارای مولکول های بزرگی ست که برای اتصال به سطح مو مناسب است (نیروی واندروالز).
از طرف دیگر مولکول های کوچک می توانند روی موها و به خصوص روی موهای آسیب دیده پخش شوند.
هیدرولیزهای پروتئینی و کراتینی
هیدرولیزهای پروتئینی به ویژه آنهایی که توزیع وزن مولکولی پایینی دارند، برای محافظت از مو در برابر آسیب های شیمیایی و محیطی بسیار پر مصرف و شناخته شده اند. بسیاری از انواع هیدرولیزهای پروتئینی از گیاهان و حیوانات مانند کراتین هیدرولیز شده به دست آمده اند. بیشتر این پروتئین های هیدرولیز شده با روش های هیدرولیز شیمیایی و هیدروترمال به دست می آیند. اما اخیراً کراتین مو هیدرولیز شده، پپتیدهای کراتین پر با هیدرولیز آنزیمی با استفاده از Bacillus spp در تخمیر غوطه ور به دست آمده اند.
پروتئین هیدرولیز شده بر روی پوسته های کوتیکول رسوب می کنند. این امر به مهر و موم شدن کوتیکول به ویژه پس از حرارت دادن با اتوی مو کمک می کند. در نتیجه جلوه رنگ و درخشندگی مو را بهتر می کند.
البته مقدار بیشتر پروتئین بر روی موهای تحت فرآیند با مواد شیمیایی به ویژه دکلره شده جذب می شود. از آنجایی که آمینواسیدهای هیدرولیز شده دارای بار مثبت هستند، ممکن است بار منفی موهای آسیب دیده مولکول های دارای بار مثبت را جذب کند. بنابراین بارهای الکتریکی خنثی شده و موخوره و آسیب و خشکی مو را کاهش می یابد.
کراتین های هیدرولیز شده معمولاً از قسمت های دور ریخته بدن حیوانات که حاوی کراتین هستند مانند پر، شاخ، سم، مو و پشم جمع آوری و تولید می شوند.
لازم به ذکر است برخی از صنایع، محصولاتی تولید کرده اند که از مجموعه ای از اسیدهای آمینه غیر حیوانی مشتق شده اند. در این محصولات، از پروتئین های گندم، ذرت و سویا برای تقلید از ترکیب طبیعی کراتین استفاده می کنند. به همین جهت کراتین از نظر خواص احیا کنندگی و محافظتی پروتئینی غیرقابل جایگزین است. بنابراین استفاده از اسیدهای آمینه، جایگزین مناسبی برای بازسازی ساختار مولکولی موی آسیب دیده محسوب نمی شود.
