درمان ریزش مو با ویتامین و مکملهای مورد نیاز بدن

عموما در تمام فرهنگ های تغذیه نقش ویتامین ها و مواد معدنی بسیار پر رنگ است. این مطلب به میزان مصرف مجاز هر مکمل در طول روز نیز بستگی دارد که در این مقاله به آن می پردازیم.

اکثر مردم معمولاً در مورد مصرف انواع مکمل، ویتامین و مواد معدنی در سبک غذایی خود به عنوان ابزاری برای پیشگیری یا درمان بیماری های پوست و مو نگاه می کنند. نظر به اینکه گزارشات متفاوت و متناقضی در این زمینه ثبت شده است. پاسخ به اینگونه سؤالات مخصوصا در خصوص ریزش مو همواره چالش برانگیز بوده است.

همواره دلایل متعددی برای مشکوک شدن به نقش ریز مغذی ها در ریزش مو وجود دارد.

ریز مغذی چیست؟

یکی از عناصر اصلی در چرخه طبیعی فولیکول مو، ریز مغذی ها هستند. این عنصر نقش مهمی در گردش سلولی ایفا می کنند. در سلول های ماتریکس که در پیاز و فولیکول می باشد، ریز مغذی ها به سرعت در حال تقسیم شدن هستند که این امر باعث رشد و نمو مو می گردد.

نقش شیوع ریزش مو بر کیفیت زندگی آقایان و خانم ها قابل توجه می باشد. کنترل این عارضه در زندگی افراد مخصوصا بانوان بسیار ضروری است. امروزه حوزه تحقیقاتی تغذیه و رژیم غذایی در درمان ریزش مو بسیار پویا و رو به رشد است. در این مقاله نقش ویتامین ها و مواد معدنی مانند ویتامین A، ویتامین B، ویتامین C، ویتامین D، ویتامین E، آهن، سلنیوم و روی را در درمان ریزش موی بررسی می کنیم. همچنین رابطه بین ویتامین ها و مواد معدنی و ریزش مو را مطالعه می کنیم.

ریز مغذی ها مانند ویتامین ها و مواد معدنی نقش مهمی در رشد طبیعی فولیکول‌های مو و عملکرد صحیح سلول‌های ایمنی بدن دارند. بنابراین فقر ریز مغذی‌ ها، ممکن است خطر ابتلا به ریزش مو را در بر داشته باشد. لذا ویتامین ها و مواد معدنی نقش موثری در چرخه رشد و نمو مو و مکانیسم دفاعی بدن دارند. بنابراین لازم است تا ارتباط بین ریزش مو و کمبود این ریز مغذی ها برای هر فرد با آزمایش مشخص گردد.

عوامل ریزش مو

یکی از مشکلات قدیمی در مردان و زنان، ریزش مو می باشد. امروزه با توجه به شکل زندگی، این عارضه بیشتر رواج پیدا کرده است. ولی ممکن است این مشکل با مصرف مکمل های ویتامین و مواد معدنی بهبود یابد. مواد معدنی و ویتامین ها برای رشد و عملکرد طبیعی سلول ها مهم هستند. کمبود ویتامین ها و مواد معدنی ممکن است به ریزش مو منجر شود. تنوع در اینگونه مکمل ها بسیار زیاد بوده و به راحتی در دسترس است. البته نکته بسیار مهمتر از انتخاب برند مورد نظر این است که بدانید کدام ویتامین و مواد معدنی برای درمان ریزش مو شما مفید هستند.

از رایج ترین انواع ریزش مو می توان به ریزش مو آندروژنتیک (AGA) و تلوژن افلوویوم (TE) اشاره کرد.

ریزش مو به شکل آره آتا (AA) زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی به فولیکول مو حمله می کند. تحقیقات گسترده ارتباط بین این مدل ریزش و سطوح پایین ویتامین D را در بدن نشان می دهد. از این رو مطالعات نشان می دهد که مصرف کمی ویتامین D و همچنین مصرف کمی آهن می تواند در درمان ریزش مو و علائم این دو نوع ریزش تاثیر گذار باشد. البته در کشور ما کمبود آهن بیشتر در زنان شایع است. همچنین در صورتی که شما کمبود آهن دارید، باید اطمینان حاصل کنید که مصرف ویتامین C در بدن شما مناسب باشد. چرا که ویتامین C در جذب بهتر آهن در بدن بسیار موثر است.

نقش مکمل ها و ریز مغذی ها در درمان ریزش مو

مصرف مکمل روی، ریبوفلاوین، اسید فولیک یا ویتامین B12 در مواردی که در آزمایشات فقر آنها در بدن مشخص می شود، توصیه می شود. همچنین تحقیقات نشان می دهد در صورت مصرف بیشتر از نیاز بدن ویتامین A یا سلنیوم احتمال افزایش ریزش مو نیز هست.

البته محققین توصیه به مصرف ویتامین ها و مواد معدنی (آهن، ویتامین D، فولات، ویتامین B12 و سلنیوم) دارند. زیرا که این ویتامین ها و مواد معدنی ممکن است در سفیدی/سفید شدن مو در دوران کودکی یا اوایل بزرگسالی نقش بسیاری داشته باشند. در نتیجه مصرف مکمل این ریز مغذی های در کنار تغذیه را فقط برای پیش گیری و یا درمان ریزش مو عنوان نمی کنیم، بلکه می تواند از سفیدی زودرس موها نیز جلوگیری کند.

به صورت طبیعی در پوست سر انسانها تقریباً 100،000 عدد فولیکول مو وجود دارد. از این تعداد تقریبا 90،000 عدد فولیکول در فاز آناژن هستند. جایی که ریزش مو وجود ندارد، و به عناصر ضروری مانند پروتئین ها، ویتامین ها و مواد معدنی برای تولید موثر موهای سالم نیاز دارند. بنابراین ریز مغذی ها، از جمله ویتامین ها و مواد معدنی کمیاب، اجزای حیاتی رژیم غذایی ما هستند. جهت اطلاعات بیشتر توصیه می شود که مطلب «آیا هورمون استرس در رشد و ریزش مو تاثیر دارد» را نیز مطالعه نمایید.

با توجه به مطالب ذکر شده و تأثیرات جبران ناپذیر ریزش مو در طول زمان، مدیریت ریزش مو یک جنبه ضروری درماتولوژی بالینی پیدا می کند. بر این اساس، همانطور که قبلا توضیح دادیم مکملها و ریز مغذی ها بسیار در این مورد تاثیر گذار هستند. در ادامه نقش و عملکرد تک به تک آنها را بررسی می کنیم.

ویتامین A

ویتامین A نشان دهنده گروهی از رتینوئیدهای محلول در چربی است که شامل رتینول، رتینال و استرهای رتینیل است. عملکرد این ویتامین در بدن منحصر به درمان ریزش مو و تقویت مو نیست. برای بینایی حیاتی است. علاوه بر این در عملکرد ایمنی و رشد و تمایز سلولی ضروری است.

در بیشتر موارد یک رژیم غذایی متعادل مقدار مناسب و مورد نیاز ویتامین A را تامین می کند. مقدار توصیه شده ویتامین A برای بزرگسالان بالای 20 سال 1300 میکروگرم در روز (4300 واحد بین المللی) است. مصرف بیش از حد ویتامین A می تواند سمی باشد.

به عنوان یک قاعده کلی مصرف بیش از حد توصیه شده ویتامین A روزانه تقریباً 10000 IU در روز می تواند حتی دلیل بر ریزش مو شود و برای سلامت بدن مضر باشد.

ویتامین B

این ویتامین یا بهتر بگوییم کمپلکس شامل هشت ویتامین محلول در آب است. کمپلکس شامل: تیامین (B1)، ریبوفلاوین (B2)، نیاسین (B3)، اسید پانتوتنیک (B5)، ویتامین B6، بیوتین (B7)، فولات و ویتامین B12 است. این هشت ویتامین می تواند به متابولیسم سلولی کمک می کنند.

بیوتین تنها ویتامین B تولید شده توسط بدن است. بدین سبب افراد سالم نیازی به مصرف مکمل بیوتین ندارند. در این افراد که معمولا رژیم غذایی معمولی دارند، کمبود شدید بیوتین هرگز گزارش نشده است. جهت آشنایی بیشتر مطلب «موهای شاداب، براق و سالم با مصرف بیوتین» را مطالعه فرمایید.

کمبود ویتامین های ریبوفلاوین، بیوتین، فولات و ویتامین B12 می تواند به ریزش مو مرتبط باشد.

بیوتین (ویتامین B7 یا ویتامین H) یک کوفاکتور برای آنزیم کربوکسیلاز است که مراحل متابولیسم اسیدهای چرب، گلوکز و اسیدهای آمینه را کاتالیز می کند. همچنین در اصلاح سیگنال دهی سلولی و تنظیم ژن نقش دارد. در رژیم غذایی بیشترین بیوتین در پروتئین ها یافت می شود.

عامل ژنتیکی نیز در کنار عامل اکتسابی در کمبود بیوتین مشاهده شده است. احتمال دارد کمبود بیوتین پس از 3 ماه از زایمان رخ دهد. این عارضه به دلیل کمبود آنزیمی به نام بیوتینیداز است. در این حالت موهای سر، ابروها و مژه ها کم پشت بوده و یا کلا وجود ندارند.

سایر علل کمبود بیوتین اکتسابی عبارتند از:

حالت های سوء جذب توسط روده ها، اعتیاد به الکل، بارداری و استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک هایی که فلور طبیعی را مختل می کنند. آمار و شواهد ثبت شده، نشان می دهد که 50 درصد زنان باردار دچار کمبود بیوتین هستند.

نشانه‌های کمبود بیوتین شامل:

ریزش و کم تراکمی مو، جوش و التهاب پوستی و ناخن‌های شکننده است.

تأثیر بیوتین بر مو

اخیرا تحقیقی در مورد ارزیابی مصرف بیوتین و تأثیر آن بر موهای انسان بر روی 18 نفر انجام پذیرفت. تحقیقات اولیه بسیار شوکه کننده بود. چرا که در شروع آزمایشات مشخص شد ده نفر از 18 نفر علت ژنتیکی کمبود بیوتین داشته اند.

هشت بیمار ریزش مو داشتند که شامل سه مورد سندرم موی شانه ناپذیر، سه مورد سندرم ناخن های شکننده، یک مورد ریزش مو ناشی از مصرف اسید والپروئیک و یک مورد نوزادی که مکمل‌های غذایی بدون بیوتین مصرف می‌کرد بودند.

همه این 18 نفر علل زمینه ای کمبود بیوتین داشتند. پس از درمان با مکمل بیوتین، بهبود بالینی در یک دوره زمانی متغیر را نشان داده و درمان کامل حاصل شد.

فولات یکی دیگر از ویتامین های B محلول در آب است و شامل فولات مواد غذایی طبیعی و اسید فولیک (مونوگلوتامات کاملاً اکسید شده) است. فولات یک کوآنزیم در سنتز اسیدهای نوکلئیک و در متابولیسم اسیدهای آمینه است.

مقدار توصیه شده فولات غذایی 400 میکروگرم در روز برای بزرگسالان است. گروه های خاصی که در معرض خطر کمبود هستند معمولاً درگیر رژیم غذایی نامناسب، اعتیاد به الکل یا اختلالات سوء جذب بوده اند.

ویتامین B12 برای سنتز DNA، عملکرد عصبی و تشکیل گلبول های قرمز خون ضروری است. میزان توصیه شده این ویتامین B12 در رژیم غذایی 2.4 میکروگرم برای بزرگسال است. هیچ حد بالایی برای دریافت ویتامین B12 وجود ندارد. این ویتامین پتانسیل کمی برای سمیت بدن دارد.

نقش فولات و ویتامین B12 در تولید اسید نوکلئیک نشان می دهد که آنها ممکن است نقشی در فولیکول مو با تکثیر بالا داشته باشند.

ویتامین C

اسید اسکوربیک یا ویتامین C یک ویتامین محلول در آب است که از متابولیسم گلوکز به دست می آید. این ویتامین، آنتی اکسیدانی قوی است که از اکسیداسیون لیپوپروتئین های با چگالی کم و آسیب رادیکال های آزاد محیطی جلوگیری می کند. همچنین به عنوان یک واسطه کاهش دهنده برای سنتز فیبر کلاژن از طریق هیدروکسیلاسیون لیزین و پرولین عمل می کند. مصرف این ویتامین، نقش اساسی در جذب روده ای آهن دارد و به حرکت آهن و جذب روده کمک می کند. بنابراین، مصرف ویتامین C در بیماران مبتلا به ریزش مو مرتبط با کمبود آهن مهم است.

انسان ها به طور طبیعی دچار کمبود آنزیمی به نام ال-گولونولاکتون اکسیداز هستند. این آنزیم برای سنتز ویتامین C در بدن مورد نیاز است. بنابراین باید ویتامین C را از طریق رژیم غذایی اصولی مصرف کنند تا در جذب آن مشکلی نداشته باشند. مرکبات، سیب زمینی، گوجه فرنگی، فلفل سبز و کلم دارای غلظت بالایی از ویتامین C هستند. اگرچه کمبود ویتامین C به طور معمول با ناهنجاری های موی بدن مرتبط است ولی هیچ اطلاعاتی در رابطه با میزان ویتامین C و ریزش مو وجود ندارد.

ویتامین D

کلسیفرول یا ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که در کراتینوسیت های اپیدرمی سنتز می شود. این ویتامین حاصل از رژیم غذایی یا سنتز در پوست غیرفعال است و باید به صورت آنزیمی فعال شود.

شواهد قوی وجود دارد که ویتامین D نقش مهمی که در حفظ میزان کافی کلسیم و فسفر دارد. علاوه بر این، اثر ضد التهابی و تنظیم کننده سیستم ایمنی را نیز دارد.

نقش ویتامین D در فولیکول مو با ریزش مو در بیماران مبتلا به راشیتیسم نوع دوم وابسته به ویتامین D مشهود است. به طور مشخص افرادی که مبتلا به راشیتیسم هستند دچار ریزش مو نیز می شوند.

ویتامین E

سلول های ایمنی بدن به آسیب اکسیداتیو بسیار حساس هستند. آنها همچنین گونه های فعال اکسیژن را به عنوان بخشی از مکانیسم دفاعی ایمنی تولید می کنند که می تواند واکنش پراکسیداسیون لیپیدی را القا کند.

مطالعات بالینی اختلاف بین اکسیدان و آنتی اکسیدان را یک بیماری وابسته به مشکل خودایمنی بدن، مشکل ژنتیکی، و استرس عاطفی و محیطی می دانند. ارجاع به مطلب «آیا هورمون استرس در رشد و ریزش مو تاثیر دارد»

ویتامین E در تعادل اکسیدان و آنتی اکسیدان نقش دارد. این ویتامین به محافظت از سلول های بدن در برابر آسیب رادیکال های آزاد به بدن کمک می کند.

آهن

شایع ترین کمبود مرتبط به الگوریتم تغذیه ای در جهان کمبود آهن است. در آزمایش خون با سطح فریتین به عنوان شاخص خوبی برای کل ذخایر آهن بدن در نظر گرفته می شود. آهن در مطالعات ریزش مو به عنوان شاخصی مورد استفاده قرار می گیرد. البته ممکن است این شاخص در بیماران مبتلا به شرایط التهابی، عفونی و نئوپلاستیک و در بیماران مبتلا به اختلالات کبدی افزایش یابد. (کمبود آهن به طور خاص کم خونی نیست)

در جوامع و زندگی های امروزی کمبود آهن در خانم ها بیشتر از آقایون شایع است. کمبود آهن در اکثر موارد به ریزش مو نیز ختم می شود. در آزمایش خون میزان فریتین به عنوان نشانگری برای کمبود ذخیره آهن در بدن است. با این وجود ارتباط ریزش مو و فقر فریتین در آزمایش سال ها مورد بحث متخصصین بوده است.

همواره در مطالعات شواهد کافی در مورد اثربخشی تاثیر آهن بر ریزش مو و نتیجه آن وجود ندارد. اگر چه برخی از مزایای آن در بدن مشخص شده است. از مهمترین مزایای مصرف آهن در دوران قاعدگی می توان به بهبود اختلالات هورمونی و کمک به منظم شدن چرخه قاعدگی اشاره کرد.

نقش آمینواسیدهای ضروری در کم خونی به خوبی شناخته شده است. اما اینکه چگونه اسیدهای آمینه بر جذب آهن تأثیر می‌گذارند موضوع تحقیقات مداوم است. همچنین، تأثیر احتمالی اسیدهای آمینه بر رشد مو هنوز مشخص نشده است.

منابع مهم تامین آهن و آمینو اسید را می توان ماهی، گوشت و تخم مرغ دانست.

سلنیوم

سلنیوم یک عنصر کمیاب و ضروری برای سنتز بیش از 35 پروتئین در بدن است. گلوتاتیون پراکسیداز (آنزیم آنتی اکسیدان) به عنوان یک عامل کمکی به سلنیوم موجود در بدن بستگی دارد. کمبود سلنیوم در نوزادان نارس و کم وزن و در بیمارانی که نیاز به تغذیه سرمی و وریدی دارند رخ می دهد. همچنین در جوامعی که خاک آن منطقه فاقد سلنیوم است می تواند افراد آن جامعه را با فقر سلنیوم روبرو کند.

یک کارآزمایی بالینی در بیماران مبتلا به سرطان تخمدان که تحت درمان به روش شیمی درمانی بودند و موهای آنها دچار ریزش شده بود انجام شد، نشان داد که با مصرف سلنیوم در روند درمان ریزش مو و سایر علائم گوارشی نیز کمتر گردید. در نتیجه به این دستاورد رسیدند که مصرف سلنیوم یک عنصر حمایتی در شیمی درمانی است.

منابع تامین سلنیوم در انواع غذاها مانند گوشت، سبزیجات و مغزیجات است. یک رژیم سالم، برای تامین نیاز روزانه سلنیوم کافی است.

مقدار توصیه شده رژیم غذایی برای سلنیوم 55 میکروگرم در روز برای افراد بالای 14 سال است. مصرف سلنیوم به مقدار بیش از 400 میکروگرم در روز ممکن است باعث مسمومیت شود. علائم مسمومیت حاد یا مزمن سلنیوم عبارتند از تهوع، استفراغ، شکنندگی و تغییر رنگ ناخن، ریزش مو، خستگی، تحریک پذیری و بوی بد نفس.

روی

روی یک عنصر بسیار کمیاب و بسیار ضروری است که بدن توانایی تولید آن را به تنهایی ندارد. این عنصر حتما باید از طریق رژیم غذایی تامین شود. منابع اصلی در تهیه روی برای بدن گنجاندن ماهی و گوشت در تغذیه است.

عامل اصلی افت روی در بدن می تواند در مصرف بیش از حد دانه غلات (حاوی فیتات)، افرادی که رژیم تغذیه خود میزان کمی مصرف گوشت دارند و در نوزادانی که از شیر خشک استفاده می کنند رخ دهد.

و در مرحله بعد سایر علل کمبود روی عبارتند از بی اشتهایی، بیماری التهابی روده، جراحی بای پس ژژنوم و فیبروز کیستیک، الکلیسم، بدخیمی، سوختگی، عفونت و بارداری که در تمام موارد امکان افزایش متابولیسم و دفع روی و سوء جذب به دلیل مصرف ملین شوند.

ریزش مو یکی از نشانه های شناخته شده کمبود روی است که با مصرف مکمل روی رویش مجدد مو اتفاق می افتد.

جمع بندی:

اکثر متخصصین در مورد مصرف مکمل ویتامین D در بیماران مبتلا به ریزش مو و علت این عارضه با کمبود آن در بدن موافق هستند. اصلاح میزان ویتامین D در بدن نتیجه رویش مجدد و تقویت ریشه مو را بهبود می بخشد. مصرف این ویتامین، پاسخ مثبت به درمان ریزش مو را افزایش می دهد.

ویتامین C در افراد مبتلا به ریزش مو می تواند نسبت به کمبود آهن و جذب آهن توسط بدن بسیار مهم باشد.

ویتامین E داده‌های ثابت شده و مشخصی از متخصصین و محققین در دسترس نیست.

آهن/فریتین اکثر متخصصین در مورد مصرف مکمل آهن و رابطه مستقیم درمانی آن با ریزش مو توافق دارند.

فلز روی داده‌های ثابت شده و مشخصی از متخصصین و محققین در دسترس نیست.

ارجاع به مطلب (مراقبت از مو سر و سلامت آن با تغذیه مناسب)